Fyodor Mikhailovich Dostoevsky (1821–1881) là một tiểu thuyết gia, nhà báo và nhà tiểu luận người Nga có tác phẩm văn học là những văn bản nền tảng trong lịch sử của chủ nghĩa hiện sinh. Dostoevsky (đôi khi được đánh vần là Dostoyevsky) khám phá sự cô đơn và tuyệt vọng của thân phận con người. Ông coi thân phận con người bị hạn chế bởi các thể chế xã hội, chính trị và kinh tế và bị giới hạn bởi Chúa, sự tồn tại của Ngài, Dostoevsky lập luận, áp đặt các giới hạn đối với sự tồn tại của con người. Bài viết này này sẽ hướng dẫn bạn khám phá các chủ đề hiện sinh chính trong các tác phẩm văn học của Dostoevsky, đặc biệt chú ý đến các khái niệm về tự do và trách nhiệm đạo đức của con người trong Tội ác và Hình phạt.

Tạp chí Time đã bình chọn Tội ác và hình phạt là một trong số những cuốn sách vĩ đại nhất mọi thời đại. Tác phẩm này được xuất bản lần đầu vào năm 1866 với 2 tập. Cốt truyện xoay quanhchàng học viên nghèo Raskolnikov vì quá lạc lối mà đã giết chết hai chị em bà lão cầm đồ.

Những ngày sau đó, Raskolnikov  rơi vào một bi kịch mới, khủng hoảng tinh thần trầm trọng. Anh càng cố gắng che giấu tội lỗi thì càng tỏ ra lúng túng. Vấn đề là nhân vật Raskolnikov là một người theo chủ nghĩa vô thần, sinh viên luật, có năng khiếu về trí thông minh, nhưng lại sống trong cảnh nghèo khổ cùng cực. Điều này, kết hợp với việc anh ấy nhìn thấy sự bất công ở khắp mọi nơi, sự khốn khổ và đau đớn, quyết định một sự thay đổi trong anh ấy.

Anh ấy cho rằng mình vượt trội hơn nhiều người khác và tin rằng mình có quyền được nhiều hơn thế, thậm chí lấy đi mạng sống của một người mà anh ấy coi là vô dụng, nếu điều đó có lợi cho anh ấy. Vì vậy, trải qua sự dằn vặt và xung đột lớn, cuối cùng Raskolnikov đã giết một bà già và em gái của bà để lấy tiền và đồ trang sức.

Tác phẩm miêu tả việc Raskolnikov đắm mình trong sự tự do đã dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng và suýt giết chết Raskolnikov. Lựa chọn tự do khiến tâm hồn Raskolnikov trở nên ốm yếu, và dẫn Raskolnikov vào gông cùm của cái chết. Raskolnikov nhanh chóng đổ bệnh và trở nên nghi ngờ bất cứ ai anh ta nhìn thấy. Đối mặt với sự rối loạn nội tâm và cảm giác tội lỗi, anh tìm thấy niềm an ủi ở Sonia. Chấm dứt những giằng xé nội tâm, anh đưa ra quyết định: thà bị giam cầm về thể xác còn hơn bị tù đày về tâm hồn khi lựa chọn tự do…Cuối cùng, Raskolnikov phải ngồi tù, và bắt đầu hồi phục.

Qua nhiều tình tiết, Dostoyevsky cố gắng làm nổi bật bản năng đạo đức ở con người mà ông không thể bỏ qua. Nội dung được giới thiệu làm rõ quan điểm của Dostoyevsky về sự lựa chọn giữa tự do, đạo đức và việc đối diện cái chết. Dostoevsky coi trọng tự do hơn là hạnh phúc và giống như Sartre ông đề cao quyền tự do của một cá nhân là cần thiết để tìm thấy ý nghĩa cho cuộc sống của mình. Đó là một quá trình tĩnh và liên tục, có nghĩa là anh ta dần dần tìm thấy ý nghĩa thông qua trải nghiệm của mình.

Đoàn Thị Cẩm Vân