Tư tưởng Hồ Chí Minh về chính trị là hệ thống quan điểm toàn diện, sâu sắc về cách mạng Việt Nam, nhấn mạnh độc lập dân tộc gắn liền với CNXH, sức mạnh của nhân dân và đại đoàn kết dân tộc, nhà nước của dân, do dân, vì dân, đường lối chính trị đúng đắn là gốc, chính trị trọng hơn quân sự, kết hợp nhuần nhuyễn giữa chính trị, đạo đức, văn hóa để giải phóng dân tộc, con người, xây dựng một xã hội công bằng, văn minh, với bản lĩnh chính trị sáng suốt, kiên định mục tiêu, đạo đức cách mạng làm nền tảng, và phong cách làm việc khoa học, gần dân. 

Theo Hồ Chí Minh, chính trị là “Những hoạt động của một giai cấp, một chính đảng, một tập đoàn xã hội nhằm giành hoặc duy trì quyền điều khiển bộ máy nhà nước”. Để làm cách mạng đến thắng lợi, lật đổ ách thống trị của thực dân, đế quốc và phong kiến tay sai phản động - Xây dựng một xã hội mới thì điều kiện hàng đầu là phải có Đảng của giai cấp công nhân lãnh đạo “Đảng có vững cách mệnh mới thành công, cũng như người cầm lái có vững thuyền mới chạy”. Chính vì vậy, Đảng cách mạng phải có đường lối chính trị đúng đắn là vấn đề nền tảng, cốt lõi, dòng chủ lưu xuyên suốt trong sự tồn tại và phát triển của cách mạng. Có đường lối chính trị đúng đắn mới làm cho nhân dân giác ngộ về mục tiêu đấu tranh, mới hiểu rõ tình hình cách mạng và mới ý thức rõ được những việc cần thực hiện và trở thành hành động tự giác. Theo Hồ Chí Minh, Đảng Cộng sản Việt Nam thực hiện vai trò lãnh đạo chính trị của mình chủ yếu bằng việc đề ra Cương lĩnh, đường lối chiến lược, sách lược của Cách mạng. Nếu đường lối chính trị không đúng đắn sẽ là sai lầm nghiêm trọng nhất của Đảng đối với toàn xã hội, với vận mệnh của Tổ quốc và sinh mạng chính trị của hàng triệu đảng viên cũng như toàn thể dân tộc. Có đường lối chính trị đúng đắn thì sẽ làm cho phong trào cách mạng của quần chúng nhân dân trở thành hành động tự giác. Ngược lại, đường lối chính trị không đúng đắn thì phong trào quần chúng không thể thoát ra khỏi phong trào tự phát dẫn đến tập hợp lực lượng rời rạc, địa phương này phong trào lên cao nhưng địa phương khác lại thoái trào, cuối cùng bị thất bại. Thực tiễn phong trào cộng sản - công nhân trên thế giới và trong nước đã chứng minh điều đó. Năm 1930, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, trong Chánh cương vắn tắt do Người soạn thảo đã xác định rõ ràng những vấn đề cơ bản về chiến lược, sách lược của cách mạng Việt Nam là “làm tư sản dân quyền cách mạng và thổ địa cách mạng để đi tới xã hội cộng sản” đó chính là con đường độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Trong sự nghiệp lãnh đạo cách mạng Hồ Chí Minh luôn coi trọng vấn đề đường lối chính trị, Người chỉ rõ: “Phải có đường lối cách mạng đúng, có đảng của giai cấp vô sản lãnh đạo đúng. Đường lối ấy chỉ có thể là đường lối của chủ nghĩa Mác - Lênin được vận dụng một cách sáng tạo vào hoàn cảnh cụ thể của dân tộc”. Bởi vì, xuất phát từ thực tiễn cách mạng nước ta là một nước thuộc địa nửa phong kiến, trình độ dân trí còn hạn chế, do đó khi vận dụng lý luận chủ nghĩa Mác – Lênin phải chú ý sáng tạo và phát triển, không được phép giáo điều, nếu biến chủ nghĩa Mác - Lênin thành công thức cứng đờ thì đường lối chính trị chỉ là sự sao chép, rập khuôn, không chứa đựng bản chất cách mạng, khoa học và khả năng thực thi trong thực tế cuộc sống. Theo Hồ Chí Minh, đường lối chính trị đúng đắn phải vận dụng đúng lý luận chủ nghĩa – Mác - Lênin và còn phải tính đến đặc điểm, tình hình, điều kiện cụ thể đất nước và xu thế phát triển của thời đại trong từng giai đoạn hoặc cả một thời kỳ dài.

Chính trị theo Hồ Chí Minh phải xuất phát từ mục tiêu hành động tất cả vì con người có cuộc sống tự do, ấm no, văn minh, hạnh phúc. Tư tưởng “Chính trị trọng hơn quân sự” được Hồ Chí Minh kế thừa, phát triển quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin về vấn đề con người và là sự kế thừa, phát huy các giá trị truyền thống tốt đẹp suốt mấy nghìn năm lịch sử dựng nước, giữ nước của dân tộc Việt Nam. Nhằm xây dựng lực lương vũ trang cách mạng, theo Hồ Chí Minh vấn đề đầu tiên, trước hết phải từ vấn đề con người. Hồ Chí Minh quan niệm con người là “Đồng bào” hoặc “Nhân dân” và gọn hơn nữa là “Dân”. Người cho rằng, con người là tinh hoa của trời, đất - tổng hợp những tinh túy nhất trong quá trình phát triển của tự nhiên và sự tiến bộ của xã hội do xã hội quyết định, đó là những con người hiện thực, có đời sống và nhân cách riêng, đang tham gia vào như là yếu tố cơ bản của mọi lĩnh vực đời sống - xã hội. Đây là những quan niệm nền tảng, “gốc” để Hồ Chí Minh đánh giá đúng vai trò con người bao giờ cũng ở vị trí trung tâm trong thế giới. Người viết: “Chữ người, nghĩa hẹp là gia đình, anh em, họ hàng, bầu bạn. Nghĩa rộng là đồng bào cả nước. Rộng nữa là cả loài người”. Hồ Chí Minh luôn đề cao con người, nhìn thấy sức mạnh của con người khi con người được đặt trên một cội rễ văn hóa truyền thống “yêu nước”, “đoàn kết”, “cần cù”, “sáng tạo”, “anh hùng”, “dũng cảm”, “nghĩa tình”, “tự cường”, “trung thành”, “trách nhiệm” khi được giác ngộ lý tưởng cách mạng cao đẹp theo các giá trị nhân văn, khi con người được đáp ứng, thỏa mãn các nhu cầu, lợi ích của sự sinh tồn và phát triển. Hồ Chí Minh coi con người là vốn quý nhất “trong bầu trời không gì quý bằng nhân dân” nhân tố quyết định sự phát triển kinh tế - xã hội. Ở đây, tư tưởng Hồ Chí Minh là bắt đầu từ con người, do con người, của con người - con người là mục tiêu, động lực, lực lượng chủ yếu trực tiếp quyết định của sự nghiệp cách mạng.

          Tóm lại, quan điểm chính trị của Hồ Chí Minh là một hệ thống toàn diện, gắn liền độc lập dân tộc với CNXH, đặt con người làm trung tâm, đề cao vai trò lãnh đạo của Đảng và sự trong sạch của bộ máy nhà nước, nhằm xây dựng một xã hội dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. 

Th.s Nguyễn Tấn Tài – Giảng viên Tổ LLCT