1. Mở đầu

Kinh tế chính trị Mác – Lênin là một trong những môn khoa học nền tảng trong hệ thống các môn lý luận chính trị ở các trường đại học, cao đẳng ở Việt Nam. Môn học này không chỉ giúp sinh viên nắm được những quy luật kinh tế cơ bản của kinh tế hàng hóa, mà còn hình thành thế giới quan, phương pháp luận khoa học trong nhận thức và hoạt động thực tiễn.

Tuy nhiên, trong bối cảnh đổi mới giáo dục đại học và tác động mạnh mẽ của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, việc giảng dạy môn học này đang đứng trước nhiều thách thức, đòi hỏi sự đổi mới về nội dung và phương pháp giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng, tính hấp dẫn và hiệu quả tiếp thu của người học.

2. Ưu điểm của phương pháp giảng dạy và chương trình môn Kinh tế chính trị hiện nay

-  Tính hệ thống – chuẩn mực học thuật: Nội dung giáo trình có cấu trúc logic, bao quát từ phương pháp luận, những vấn đề cốt lõi của kinh tế chính trị Mác-Lênin đến vấn đề đặc thù về phát triển kinh tế Việt Nam, thuận lợi cho thiết kế và triển khai nội dung học phần theo tiến trình đào tạo.

-  Khung pháp lý hỗ trợ đổi mới: Quy chế đào tạo hiện hành (08/2021) cho phép đa dạng hóa hình thức tổ chức lớp học, kết hợp trực tiếp – trực tuyến, mở đường cho mô hình lớp học đảo ngược, nghiên cứu tình huống, đánh giá liên tục.

- Giữ vững tính khoa học, tính hệ thống của học thuyết Mác – Lênin
Các giảng viên luôn bám sát giáo trình chuẩn, đảm bảo sinh viên nắm được bản chất, nội dung cơ bản và logic của học thuyết kinh tế chính trị Mác – Lênin

-  Phát huy vai trò chủ đạo của người thầy

Giảng viên đóng vai trò trung tâm trong việc định hướng tư duy, giúp sinh viên hiểu sâu các khái niệm trừu tượng, tránh hiểu sai hoặc đơn giản hóa học thuyết kinh tế

-  Ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy

Nhiều giảng viên đã sử dụng bài giảng điện tử, video, sơ đồ tư duy, phần mềm trình chiếu, góp phần làm sinh động bài học, giúp sinh viên dễ tiếp cận hơn.

- Liên hệ thực tiễn Việt Nam

Các nội dung lý thuyết được gắn kết với đường lối, chính sách kinh tế của Đảng và Nhà nước, giúp sinh viên hiểu được giá trị thực tiễn của môn học.

3. Hạn chế và tồn tại

- Mục tiêu học tập (CLO) đôi khi mô tả theo nội dung hơn là theo năng lực; hoạt động học và đánh giá chưa gắn chặt với CLO, dẫn tới thiên về ghi nhớ khái niệm hơn là vận dụng – phân tích – đánh giá.

- Phương pháp còn nặng thuyết trình một chiều: Nhiều lớp chưa khai thác phương pháp học tập chủ động tích cực

- Phương pháp giảng dạy còn nặng về truyền thụ một chiều

Nhiều tiết học vẫn thiên về “đọc – chép”, khiến sinh viên tiếp nhận kiến thức thụ động, ít được thảo luận, phản biện hoặc vận dụng thực tế.

           - Thiếu sự hấp dẫn và gần gũi với sinh viên

Do đặc thù lý luận trừu tượng, nếu giảng viên không khéo léo liên hệ, bài giảng dễ khô khan, khó thu hút người học, đặc biệt là sinh viên khối kỹ thuật, công nghệ.

           - Công tác kiểm tra, đánh giá chưa thực sự đổi mới

     Hình thức thi chủ yếu là tự luận, trắc nghiệm nặng về ghi nhớ, chưa chú trọng đánh giá năng lực tư duy, vận dụng lý luận vào thực tiễn.

           - Hạn chế trong việc cập nhật tình hình thực tiễn

Một số ví dụ minh họa, số liệu hoặc tình huống giảng dạy chưa được cập nhật kịp thời, làm giảm tính thời sự và sức thuyết phục của bài học.

4. Giải pháp đổi mới phương pháp giảng dạy

Chuyển từ “truyền đạt kiến thức” sang “phát triển năng lực”

Giảng viên cần tổ chức hoạt động học tập theo hướng phát huy tính chủ động của sinh viên: học qua dự án, thảo luận nhóm, xử lý tình huống, phản biện chính sách, đóng vai, v.v.

Tăng cường ứng dụng công nghệ số

Sử dụng nền tảng học tập trực tuyến (Google Classroom, Moodle, MS Teams…).

Tạo video bài giảng ngắn, infographic, podcast, microlearning hoặc sơ đồ tư duy giúp sinh viên ôn tập dễ dàng.

Khai thác trí tuệ nhân tạo (AI) hỗ trợ giảng dạy, kiểm tra nhanh hoặc gợi ý nội dung liên hệ thực tiễn.

Liên hệ chặt chẽ giữa lý luận và thực tiễn

Gắn nội dung học với các vấn đề kinh tế Việt Nam hiện, chuyển đổi số, kinh tế tri thức, kinh tế thị trường định hướng XHCN.

Mời chuyên gia, doanh nghiệp hoặc cán bộ quản lý đến chia sẻ thực tế, giúp sinh viên thấy rõ ứng dụng của lý luận Mác – Lênin.

Tổ chức các lớp học theo nêu vấn đề và xây dựng tình huống gỉa định trong kinh doanh nhằm giúp sinh viên hiểu các vấn đề thực tiễn.

Đổi mới đánh giá kết quả học tập

Kết hợp đánh giá quá trình (chuyên cần, thảo luận, bài tập nhóm) và đánh giá cuối kỳ.

Đề thi, tiểu luận nên yêu cầu sinh viên vận dụng lý luận vào phân tích tình huống thực tế thay vì chỉ ghi nhớ lý thuyết.

Bồi dưỡng, cập nhật kiến thức và kỹ năng sư phạm cho giảng viên

Nhà trường cần thường xuyên tổ chức tập huấn, hội thảo trao đổi kinh nghiệm, chia sẻ phương pháp giảng dạy hiện đại, đặc biệt là kỹ năng sử dụng công nghệ và thiết kế hoạt động học tập tích cực.

5. Kết luận

Đổi mới phương pháp giảng dạy môn Kinh tế chính trị Mác – Lênin là yêu cầu tất yếu trong bối cảnh mới, nhằm khẳng định giá trị khoa học và sức sống của học thuyết Mác – Lênin trong đời sống kinh tế - xã hội Việt Nam.

Người giảng viên cần vừa là “người truyền lửa lý tưởng”, vừa là “nhà tổ chức học tập sáng tạo”, giúp sinh viên không chỉ hiểu lý thuyết mà còn biết vận dụng tư duy biện chứng, khoa học của Mác – Lênin vào thực tiễn nghề nghiệp và cuộc sống.

 

ThS. Nguyễn Thị Hải Lên – Bộ môn LLCT