Suốt một thế kỷ đồng hành cùng dân tộc, báo chí Cách mạng Việt Nam luôn giữ vững ngòi bút nơi tuyến đầu tư tưởng. Báo chí tiếp nối sứ mệnh khai trí, lan tỏa khát vọng, bảo vệ lý tưởng cách mạng và góp phần tạo nên những bước chuyển mạnh mẽ trong hành trình phát triển đất nước.

Chặng đầu ngòi bút cách mạng

Sự ra đời của báo Thanh Niên ngày 21/6/1925, do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập, đánh dấu bước khởi đầu của nền Báo chí Cách mạng Việt Nam. Đây không chỉ là cơ quan ngôn luận của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, mà còn là phương tiện truyền bá lý tưởng cách mạng, khơi dậy tinh thần yêu nước, cổ vũ phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc và chuẩn bị cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Tờ Thanh Niên số đầu tiên (21/6/1925) – cột mốc mở đầu cho báo chí cách mạng Việt Nam. Nguồn: tư liệu

Trong giai đoạn 1925–1930, hàng loạt tờ báo cách mạng khác được xuất bản như Búa liềm, Cờ Cộng sản, Tia sáng, Công Nông, Lính cách mệnh…, hoạt động bí mật trong và ngoài nước, góp phần truyền bá đường lối, tư tưởng cách mạng, giáo dục cán bộ, xây dựng lực lượng quần chúng. Năm 1930, ngay sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập, Tạp chí Đỏ ra đời, trở thành cơ quan lý luận đầu tiên của Đảng – tiền thân của Tạp chí Cộng sản ngày nay.

Đến năm 1941, khi Nguyễn Ái Quốc trở về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng, báo Việt Nam Độc lập – cơ quan tuyên truyền của Mặt trận Việt Minh – được xuất bản. Đây là một trong những tờ báo đóng vai trò quan trọng trong việc cổ động lực lượng toàn dân tham gia kháng chiến, góp phần tạo nên cao trào cách mạng tiến tới Cách mạng Tháng Tám 1945.

Sau thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám, báo chí Việt Nam bước vào thời kỳ phát triển mạnh mẽ, với sự ra đời của các cơ quan quan trọng như: Đài Tiếng nói Việt Nam (7/9/1945), Thông tấn xã Việt Nam (15/9/1945), Đoàn Báo chí Việt Nam (tiền thân của Hội Nhà báo Việt Nam) và đặc biệt là Trường Dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng (1949) – cơ sở đào tạo báo chí đầu tiên trong lịch sử Việt Nam.

Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng. Nguồn: HNBVNTBG

Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, báo chí cách mạng đóng vai trò là vũ khí tư tưởng sắc bén, vừa phục vụ công tác tuyên truyền, vận động nhân dân, vừa phản ánh tinh thần chiến đấu kiên cường của toàn dân tộc. Báo chí miền Bắc giữ vai trò là hậu phương thông tin vững chắc; báo chí miền Nam, hoạt động bí mật trong vùng địch, tiếp tục lan tỏa ngọn lửa cách mạng.

Một dấu mốc quan trọng khác là sự ra đời của Đài Truyền hình Việt Nam ngày 7/9/1970, đánh dấu bước phát triển mới khi báo chí Việt Nam chính thức bước vào kỷ nguyên truyền hình, đa dạng hóa các loại hình truyền thông, tiếp cận đông đảo công chúng hơn bao giờ hết.

Chuyển mình cùng thời đại

Sau ngày đất nước thống nhất, báo chí bước vào giai đoạn phát triển mạnh mẽ cả về quy mô lẫn chất lượng. Một hệ thống báo chí – phát thanh – truyền hình – thông tấn phủ rộng khắp cả nước đã hình thành, góp phần tích cực trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, củng cố niềm tin, lan tỏa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đến với mọi tầng lớp nhân dân.

Bước sang kỷ nguyên số, báo chí Việt Nam không đứng ngoài làn sóng chuyển đổi số toàn cầu. Nhiều cơ quan báo chí đã và đang tích cực xây dựng tòa soạn hội tụ, áp dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), podcast, livestream, báo chí di động, phát triển ứng dụng riêng và tích hợp nền tảng mạng xã hội để đưa thông tin đến người dùng một cách nhanh chóng, cá nhân hóa và tương tác hơn.

Không chỉ thay đổi công nghệ và hình thức thể hiện, báo chí còn đổi mới tư duy làm báo, chú trọng đạo đức nghề nghiệp, nâng cao chất lượng nội dung, đa dạng hóa cách tiếp cận công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ – lực lượng chủ đạo trong không gian số.

Báo chí cách mạng Việt Nam ngày nay không chỉ là người đưa tin, mà là người dẫn dắt tư tưởng, đồng hành cùng dân tộc, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, và góp phần định hướng xã hội, nuôi dưỡng niềm tin, khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Vững vàng bước qua thế kỷ thứ hai, báo chí cách mạng Việt Nam tiếp tục đổi mới, chuyên nghiệp hóa, hiện đại hóa và nhân văn hóa – để luôn xứng đáng là lực lượng xung kích trên mặt trận tư tưởng – văn hóa, là tiếng nói của Đảng, Nhà nước và Nhân dân trong thời đại mới.

100 năm là dịp để chúng ta cùng nhìn lại, tri ân những người làm báo thầm lặng, từ các phóng viên tuyến đầu, biên tập viên đến những kỹ thuật viên hậu trường. Đó cũng là lúc để khẳng định: Báo chí cách mạng Việt Nam sẽ tiếp tục đổi mới, sáng tạo, giữ vững bản lĩnh nghề nghiệp, và luôn vì lợi ích của đất nước, của Nhân dân.

Diệu Hà