Trong nghiên cứu khoa học, tư duy logic đóng vai trò nền tảng giúp đảm bảo tính chính xác, mạch lạc và thuyết phục của một bài viết. Một trong những vai trò quan trọng nhất của tư duy logic chính là giúp người viết tránh được các ngụy biện và lỗi suy luận – những sai sót có thể làm suy giảm độ tin cậy của công trình nghiên cứu.

            Ngụy biện (fallacy) là những lỗi trong lập luận khiến cho kết luận không đáng tin cậy, dù vẻ ngoài có thể hợp lý. Trong khi đó, lỗi suy luận thường xảy ra khi quá trình diễn giải, phân tích và đưa ra kết luận không tuân thủ nguyên tắc logic cơ bản. Những lỗi này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng bài viết mà còn làm giảm uy tín của người nghiên cứu, đặc biệt trong các lĩnh vực yêu cầu tính khách quan cao.

            Tư duy logic giúp người viết sắp xếp thông tin một cách có hệ thống, phân biệt được giữa nguyên nhân và hệ quả, giả thuyết và chứng cứ, quan điểm cá nhân và dữ liệu khoa học. Ví dụ, khi trình bày một luận điểm, có tư duy logic sẽ không dựa vào cảm xúc hay ý kiến phổ biến, mà dựa vào bằng chứng cụ thể, có kiểm chứng. Nhờ đó, bài viết mang tính khoa học cao hơn, tránh được các lỗi ngụy biện phổ biến như: đánh tráo khái niệm, khái quát hóa vội vàng, công kích cá nhân, hay viện dẫn thẩm quyền sai lệch.

            Ngoài ra, tư duy logic cũng hỗ trợ trong việc kiểm tra và phản biện chính lập luận của mình. Họ sẽ tự đặt ra câu hỏi như: “Lập luận này có đủ chứng cứ không?”, “Mối liên hệ giữa hai yếu tố này có hợp lý không?”, “Có cách giải thích nào khác hợp lý hơn không?”. Nhờ đó, người viết có thể phát hiện và điều chỉnh những điểm yếu trong bài viết trước khi đưa ra công bố chính thức.

            Bên cạnh việc tránh sai sót, tư duy logic còn giúp tăng tính thuyết phục cho bài viết. Một lập luận rõ ràng, chặt chẽ, trình bày theo trình tự hợp lý sẽ khiến người đọc dễ hiểu và dễ đồng tình hơn. Trong môi trường học thuật, điều này đặc biệt quan trọng vì các công trình khoa học không chỉ để trình bày kết quả, mà còn để thuyết phục cộng đồng khoa học về tính đúng đắn của phương pháp và kết luận.

            Tóm lại, tư duy logic không chỉ là công cụ phân tích mà còn là lá chắn giúp sinh viên tránh khỏi những lỗi ngụy biện và suy luận sai. Đó là yếu tố then chốt giúp bài viết khoa học đạt được độ tin cậy, khách quan và thuyết phục – những giá trị cốt lõi của nghiên cứu khoa học.

ThS. Trần Thị Dung

Giảng viên: Bộ môn LLCT