Tư tưởng chính trị của Lênin, người lãnh đạo cuộc cách mạng Tháng Mười Nga, đã để lại ảnh hưởng sâu rộng trong lịch sử chính trị thế giới và tiếp tục được nghiên cứu, vận dụng cho đến ngày nay.
Những giá trị trường tồn trong tư tưởng chính trị của Lênin có thể tóm gọn như sau:
* Chủ nghĩa Mác-Lênin
Lênin là người tiếp nối và phát triển tư tưởng của Karl Marx, nhưng ông đã điều chỉnh và bổ sung các lý thuyết này để phù hợp với thực tế xã hội Nga và thế giới vào đầu thế kỷ XX. Lênin nhấn mạnh sự cần thiết của một đảng tiên phong (Đảng Cộng sản) để lãnh đạo giai cấp vô sản giành chính quyền. Trong những hoàn cảnh cụ thể, cách mạng vô sản cần phải đi qua một giai đoạn của sự lãnh đạo từ giai cấp vô sản, có sự hỗ trợ của các tầng lớp nhân dân khác.
* Cách mạng vô sản và chuyên chính vô sản
Lênin tập trung vào khái niệm cách mạng vô sản, mà ông tin rằng chỉ có giai cấp công nhân, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, mới có thể lật đổ chế độ tư bản và xây dựng một xã hội xã hội chủ nghĩa. Ông cũng khẳng định "chuyên chính vô sản" là giai đoạn cần thiết để bảo vệ cách mạng và xây dựng nền tảng cho xã hội cộng sản. Chuyên chính vô sản là sự lãnh đạo của giai cấp công nhân, đồng thời đè bẹp những lực lượng phản cách mạng.
* Vai trò của Đảng Cộng sản
Lênin cho rằng, trong một xã hội phân hóa giai cấp, một đảng vững mạnh và đoàn kết của giai cấp vô sản là yếu tố quyết định để đưa cách mạng đến thành công. Đảng phải là một đội quân chiến đấu vững mạnh, có khả năng tổ chức, lãnh đạo và bảo vệ cách mạng. Ông cũng nhấn mạnh đến nguyên lý "tập trung dân chủ", nghĩa là các quyết định trong Đảng phải được thống nhất và thực thi một cách kiên quyết.
* Chủ nghĩa đế quốc và cách mạng thế giới
Lênin đã phát triển lý thuyết của Marx về chủ nghĩa đế quốc, cho rằng chủ nghĩa đế quốc là giai đoạn cao của chủ nghĩa tư bản, nơi các quốc gia tư bản phát triển xâm lược và thống trị các quốc gia khác để tìm kiếm lợi nhuận. Lênin khẳng định rằng cách mạng vô sản không chỉ là một phong trào trong mỗi quốc gia, mà phải là một cuộc cách mạng quốc tế, bởi vì chỉ khi các quốc gia tư bản bị lật đổ ở quy mô toàn cầu thì xã hội chủ nghĩa mới có thể tồn tại bền vững.
* Kinh tế và xã hội chủ nghĩa
Lênin đã đề ra các biện pháp chuyển đổi nền kinh tế từ chủ nghĩa tư bản sang kinh tế xã hội chủ nghĩa, bao gồm quốc hữu hóa các ngành công nghiệp lớn, ngân hàng và các tài nguyên quan trọng, đồng thời tiến hành các cải cách đất đai và phân phối lại tài sản. Trong khi đối mặt với chiến tranh và khủng hoảng, Lênin đã đưa ra chính sách "NEP" (Chính sách Kinh tế Mới), cho phép một mức độ nhất định của chủ nghĩa tư bản để khôi phục nền kinh tế sau chiến tranh, nhưng vẫn giữ sự kiểm soát của Nhà nước.
* Đấu tranh giai cấp và giải phóng con người
Lênin nhấn mạnh đấu tranh giai cấp là động lực chính trong sự phát triển xã hội. Sự phân chia giữa giai cấp vô sản và giai cấp tư sản là cơ sở lý luận của tất cả các cuộc cách mạng. Cách mạng không chỉ là về vật chất mà còn là về tinh thần, nhằm giải phóng con người khỏi áp bức và bóc lột, khôi phục nhân phẩm và quyền tự do cho mọi tầng lớp trong xã hội.
Những giá trị trường tồn:
- Giải phóng giai cấp vô sản: Tư tưởng của Lênin về việc giải phóng giai cấp công nhân khỏi sự bóc lột vẫn là lý tưởng của các phong trào xã hội chủ nghĩa và công nhân hiện đại.
- Chuyên chính vô sản: Lý thuyết về chuyên chính vô sản vẫn tiếp tục được nhiều người nghiên cứu và áp dụng trong các cuộc đấu tranh cách mạng, đấu tranh giải phóng dân tộc của các nước trên thế giới vào cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX
- Sự lãnh đạo của Đảng vững mạnh : Nguyên lý xây dựng và lãnh đạo đảng là một trong những giá trị cốt lõi mà Lênin nhấn mạnh và đã ảnh hưởng sâu rộng tới nhiều phong trào cách mạng.
- Tư tưởng cách mạng quốc tế: Lênin tin rằng cách mạng xã hội chủ nghĩa phải là một phong trào toàn cầu, điều này vẫn là một giá trị quan trọng trong lý thuyết của các đảng cộng sản và phong trào đấu tranh cho tự do và công lý.
Quá trình thực tiễn của Cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng Mười Nga đã chứng minh rằng, thời kỳ quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội là một thời kỳ lịch sử lâu dài, phải trải qua nhiều bước gian khổ và thăng trầm. Sự chín muồi của những mâu thuẫn trong lòng thế giới tư bản vẫn là tiền đề khách quan cho các phong trào xã hội chủ nghĩa và giải phóng dân tộc. Sự phát triển không đều mang tính nhảy vọt của chủ nghĩa tư bản tạo ra những khâu yếu khiến cho cách mạng xã hội chủ nghĩa có thể thành công ở nước này hay nước khác theo những phương thức khác nhau, phù hợp với khả năng và điều kiện của mỗi nước.
Thông qua thực tiễn cách mạng Tháng Mười Nga, những tư tưởng của Lênin đã cổ vũ các lực lượng cần lao trên thế giới kiên quyết đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc vì hòa bình, độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.
Th.S Nguyễn Thị Hải Lên- Bộ môn Lý luận chính trị