Một mô hình đưa đất nước này đi lên “chủ nghĩa xã hội dân chủ” kiểu mới, theo đó dân chúng có quyền tham gia quản lý, giám sát công việc của tổng thống, nhà nước… đã và đang được Tổng thống Hugo Chavez xúc tiến triệt để !

Sau khi tái đắc cử trong kỳ bầu cử tổng thống vừa qua, Tổng thống Hugo Chavez đã tuyên bố với công chúng rằng, trong nhiệm kỳ mới của mình và những năm tiếp theo ông sẽ nỗ lực thúc đẩy xây dựng một xã hội tiến bộ và phát triển cho Venezuela theo mô hình XHCN của riêng mình, bằng việc tuyên truyền về lý luận "XHCN thế kỷ XXI". Để cụ thể hóa lý luận trên vào thực tế, Chính phủ và nhân dân Venezuela đã và đang làm những gì?

Các hợp tác xã giải quyết việc làm cho người nghèo

Một trong những bước đi quan trọng để thực hiện theo lý luận về chế độ XHCN kiểu mới của Venezuela là việc nước này xây dựng và cho ra đời các hợp tác xã (HTX) nhân dân, mang lại ruộng đất cho người nông dân và việc làm cho người nghèo.

Ngay sau khi lên nắm quyền lãnh đạo đất nước vào năm 1999 cho đến nay, trong vòng 8 năm qua, Chính phủ của ông Chavez đã xây dựng tổng cộng 140.000 HTX nhân dân, giải quyết việc làm cho gần 30% dân số cả nước. Nhờ có các HTX, người dân nói chung, nhất là những người nghèo đã có công ăn việc làm và thu nhập ổn định, khắc phục được tình trạng đói nghèo.

Không những vậy, tại các vùng nông thôn, chính phu chỉ đạo chính quyền địa phương thực hiện một cuộc cải cách ruộng đất với quy mô lớn và mạnh mẽ, nhằm tạo điều kiện cho nông dân có ruộng đất canh tác, sản xuất. Bên cạnh đó, nhà nước còn cung cấp và hỗ trợ tiền vốn, ưu đãi giá bán các thiết bị cơ khí nông nghiệp, phân bón để những người nông dân sản xuất.

Tạo cơ hội cho người dân tham gia vào đời sống chính trị

Không chỉ thấy được tác phong gần gũi nhân dân, mà người Venezuela thường xuyên thấy xuất hiện hình ảnh vị Tổng thống đáng kính của họ - ông Chavez hàng tuần xuất hiện trên các chương trình truyền hình và phát thanh, tay cầm cuốn   “hiến pháp” của đất nước, để trao đổi, lý giải về nội dung và ý nghĩa của Hiến pháp cho dân chúng.

Nội dung mà Tổng thống Chavez trao đổi, thể hiện ý tưởng và lý luận về mô hình “XHCN thế kỷ XXI” của Venezuela, một mô hình đưa đất nước này đi lên “chủ nghĩa xã hội dân chủ” kiểu mới, theo đó dân chúng có quyền tham gia quản lý, giám sát công việc của tổng thống, nhà nước cũng như thể hiện được quyền dân chủ chính trị trong đời sống chính trị, xã hội của đất nước.

Sau khi lên làm tổng thống năm 1999, thông qua hình thức bỏ phiếu sửa đổi Hiến pháp, ông Chavez cùng Quốc hội đã đề ra Hiến pháp Bolival - thể hiện mô hình dân chủ mới tại đất nước Venezuela.

Ngoài việc lý giải cho đông đảo dân chúng hiểu về Hiến pháp, ông Chavez còn thường xuyên sâu sát quần chúng, trực tiếp lắng nghe ý kiến và yêu cầu của họ. Có khi ông Chavez còn di chuyển các cuộc họp nội các từ trung tâm thủ đô ra khu vực bên ngoài với mục đích để đông đảo dân chúng tìm hiểu được sự vận hành công việc của chính phủ.

Tổng thống Chavez cũng đã thông báo một loạt đường hướng mới trong cải cách Hiến pháp, một ủy ban cấp cao sẽ được thành lập để phụ trách việc cải cách hiến pháp và mô hình xây dựng chủ nghĩa xã hội. Venezuela đã xác định mục tiêu về một nhà nước dân chủ và xã hội, pháp luật và công bằng. Venezuela sẽ dựa vào các cải cách mới để xây dựng một nhà nước hoạt động có hiệu quả và linh hoạt.

Cấp học bổng cho trẻ em nghèo

 Không những thực hiện mô hình XHCN kiểu mới của riêng mình trên lĩnh vực kinh tế, chính trị, mà đặc trưng này còn được thể hiện rõ nét ở sự quan tâm đối với dân chúng của Chính phủ Chavez thông qua các chính sách xã hội.

Từ năm 2003 cho đến nay, Chính phủ Chavez đã sử dụng ngân sách nhà nước (từ tiền bán dầu) để chi cho hơn 20 quỹ phúc lợi cho người nghèo. Đáng chú ý nhất là chính phủ đã xây dựng và triển khai quỹ học bổng dành cho con em người nghèo.

Hàng năm mỗi cháu được cấp khoản tiền hỗ trợ vài trăm USD từ chính quyền địa phương và nhà trường. Ngoài ra, nhà nước còn thực hiện chế độ bảo hiểm y tế và chế độ y tế miễn phí. Theo kế hoạch, trong vài năm tới tất cả các loại chi phí y tế của người dân sẽ do nhà nước chi trả và mọi người đều có thể sử dụng miễn phí các dịch vụ khám, chữa bệnh di động và trang thiết bị y tế các loại.

Trở ngại trong thúc đẩy xây dựng XHCN kiểu mới của ông Chavez

Theo nguồn tin ý tưởng về “XHCN thế kỷ XXI” đã được Tổng thống Chavez đưa ra lần đầu tiên vào tháng 2/2005. Nội dung chủ yếu gồm:

Về chính trị, thực hiện dân chủ theo chế độ người dân được tham gia giám sát chính phủ và các cấp chính quyền, thay cho dân chủ kiểu đại biểu. Về ngoại giao, thúc đẩy phương châm ngoại giao độc lập tự chủ, đa phương đa dạng hóa các mối quan hệ.

Về kinh tế, củng cố thể chế kinh tế lấy kinh tế quốc hữu làm chính, khuyến khích phát triển mô hình kinh tế nhà nước với kinh tế tập thể. Về xã hội, phát triển một thể chế xã hội bình đẳng, công bằng cùng có lợi, đem lại lợi ích cho tất cả mọi người.

Với sự tái đắc cử lần này, Tổng thống Hugo Chavez sẽ tiếp tục nắm quyền ít nhất đến năm 2013 và có thể còn lâu hơn, chính vì vậy khả năng thực hiện ý tưởng về “xã hội chủ nghĩa thế kỷ XXI” của ông là rất lớn và khả quan.

Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện lý luận trên tại Venezuela cũng đang gặp phải không ít khó khăn. Một là, các đảng phái đối lập ở Venezuela vẫn có sức ảnh hưởng tương đối lớn trong xã hội, phái đối lập vẫn có một bộ phận muốn bác bỏ kết quả và coi đó là sự gian lận.

Hai là, một số chính sách kinh tế của chính phủ có thể làm gia tăng mâu thuẫn giữa chính phủ và các phe phái đối lập. Ba là, Mỹ luôn coi Chính phủ Chavez là đối địch, và họ sẽ không chấp nhận Venezuela tự lựa chọn con đường phát triển của mình

 

                                                                           Trịnh Đình Thanh

                                                                      Bộ Môn lý Luận Chính trị