Một là: Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Thường vụ, Đảng uỷ, Ban Giám hiệu nhà trường đối với công tác giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên trong chương trình đào tạo ở Trường Đại học Duy Tân.
Trong các trường đại học giáo dục lý luận chính trị nhằm trang bị cho sinh viên hệ thống tri thức về thế giới quan khoa học, nhân sinh quan, niềm tin, lý tưởng, nguyên tắc đạo đức cách mạng để họ hoàn thành tốt nhiệm vụ, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp CNH, HĐH đất nước nhằm mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh". Do đó, giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên ở Trường Đại học Duy Tân về tất cả các mặt nội dung và phương pháp nhất thiết phải đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Thường vụ, Đảng ủy, Ban Giám hiệu nhà trường. Đây là điều kiện quan trọng nhằm bảo đảm nội dung tư tưởng, chính trị của các môn học, bảo đảm giữ vững định hướng trong quá trình giáo dục - đào tạo trong nhà trường.
Hai là: Xây dựng đội ngũ giảng viên lý luận chính trị có năng lực chuyên môn giỏi và phẩm chất chính trị, đạo đức tốt đáp ứng yêu cầu của công tác giáo dục lý luận chính trị.
Nhà tường cần xây dựng tổ lý luận chính trị có đủ số lượng giảng viên có trình độ chuyên môn giỏi và nâng cao tỉ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ để đảm bảo công tác giảng dạy. Bên cạnh đó, Khoa Khoa học Xã hội và Nhân văn cần có kế hoạch đề xuất với nhà trường cho giảng viên đi nghiên cứu thực tế tại cơ sở, giúp giảng viên nắm bắt kiến thức thực tiễn, đặc biệt là các vấn đề mới nảy sinh, qua đó định hướng cho người học hướng giải quyết các vấn đề hiệu quả. Khuyến khích, phát huy tính tích cực nghiên cứu khoa học, nghiên cứu thực tế của giảng viên. Đây là cơ sở để trao dồi phương pháp, kiến thức giảng dạy, giúp nâng cao chất lượng đào tạo.
Hiệu quả công tác giáo dục lý luận chính trị phụ thuộc rất lớn vào việc xây dựng đội ngũ giảng viên có năng lực chuyên môn giỏi, khả năng phương pháp sư phạm tốt và sự hiểu biết các tri thức tâm lý, văn hóa, chính trị - xã hội của giảng viên. Đó là cơ sở để tạo nên một trình độ tư duy tổng hợp cao ở giảng viên trong các giờ lên lớp, đáp ứng đòi hỏi có tính đặc thù của các môn học lý luận chính trị. Vốn sống phong phú gắn với phẩm chất chính trị, đạo đức, tâm hồn trong sáng của giảng viên cũng là nhân tố tác động quan trọng đến sinh viên, đồng thời gợi lên ở sinh viên niềm kính trọng, tin yêu người thầy để trên cơ sở ấy mà quan tâm đến môn học và nâng cao hiệu quả học tập các môn lý luận chính trị.
Bên cạnh đó, cần phải nâng cao tính tự giác học tập của sinh viên biểu hiện ở khả năng tự nghiên cứu, tự học trên cơ sở các bài giảng của giảng viên, giáo trình và các tư liệu, tài liệu tham khảo, qua hoạt động ngoại khóa tại các bảo tàng, ở thư viện nhà trường. Tính tích cực của sinh viên trong quá trình học tập lý luận chính trị sẽ dần dần hình thành ở họ những kỹ năng phân tích một cách vững chắc vấn đề lý luận và thực tiễn. Đó là biểu hiện cụ thể của năng lực tự giáo dục của sinh viên; nó tác động trực tiếp đến hiệu quả giáo dục lý luận chính trị. Tính tích cực ấy phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Ngoài ý chí tự vươn lên của sinh viên và các yếu tố khác, sự dẫn dắt của giảng viên có vai trò rất quan trọng. Giảng viên phải là người truyền đạt đầy đủ, có hệ thống kiến thức cơ bản và phương pháp để sinh viên tự học, tự nghiên cứu.
Ba là: Đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo dục lý luận chính trị
- Sử dụng phương pháp dạy học tích cực trong giáo dục lý luận chính trị
Những năm qua, phương pháp giảng dạy ở Trường Đại học Duy Tân đã có nhiều đổi mới tích cực. Tuy nhiên, trong giảng dạy, giảng viên sử dụng phương pháp nêu vấn đề, đối thoại chưa nhiều mà chủ yếu vẫn còn sử dụng phương pháp độc thoại, thầy giảng trò nghe, hoặc thầy giảng những gì thầy có, chứ không giảng những gì sinh viên cần. Phương pháp đó đã bộc lộ những mặt hạn chế, sinh viên tiếp thu kiến thức một cách thụ động, không phát huy được tính độc lập, chủ động học tập, làm hạn chế chất lượng, hiệu quả giáo dục - đào tạo. Vì vậy, quan điểm “lấy sinh viên làm trung tâm” cùng với “phương pháp dạy và học tích cực” [3, tr.8] là phù hợp với tình hình thực tiễn hiện nay và phát huy được tính tích cực của sinh viên.
Cách dạy lấy người học làm trung tâm đòi hỏi những điều kiện cần thiết để thực hiện. Trước hết, cách dạy này đòi hỏi giảng viên phải có một trình độ tri thức “nền tảng” vững chắc, phong phú, có bản lĩnh chính trị vững vàng, không được né tránh những vấn đề phức tạp cả về lý luận và thực tiễn mà môn học đặt ra và sinh viên yêu cầu. Ngoài ra, thư viện nhà trường luôn tạo các điều kiện và tài liệu học tập, nghiên cứu của sinh viên, như: giáo trình, tài liệu tham khảo... Nếu thực hiện tốt phương pháp này sẽ góp phần rất quan trọng đối với việc nâng cao khả năng tự học của sinh viên. Quá trình giáo dục lý luận chính trị muốn đạt hiệu quả cao thì không chỉ dừng lại ở việc trang bị kiến thức mà còn phải trang bị cho sinh viên phương pháp tự học lý luận chính trị.
- Đổi mới phương pháp giảng dạy các môn lý luận chính trị trong đào tạo E-Learning đáp ứng yêu cầu cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, phù hợp với yêu cầu phát triển giáo dục, đào tạo của nhà trường.
Các môn khoa học Lý luận chính trị vẫn là những môn học không thể thiếu trong chương trình đào tạo của nhà trường, trong đó không thể không nói tới đào tạo trực tuyến, đào tạo từ xa; nhất là khi tình hình dịch bệnh COVID-19 còn diễn biến phức tạp, thì đây là hình thức dạy học phù hợp đảm bảo tiến độ, chất lượng đào tạo. Chính sự phát triển của khoa học công nghệ, đặc biệt trong cách mạng công nghiệp 4.0 đã giúp cho quá trình tương tác trở nên dễ dàng hơn. Do đó, việc nắm bắt những kiến thức cũng trở nên đơn giản hơn đối với người học và việc truyền tải của giảng viên cũng phong phú hơn. Điều này đặt ra yêu cầu đối với giảng viên lý luận chính trị: phải sử dụng thành thạo các phương tiện dạy học hiện đại, khai thác tối đa tính ưu việt của công nghệ thông tin để hỗ trợ cho quá trình nghiên cứu và giảng dạy. Một trong những yêu cầu cấp thiết hiện nay đối với giảng viên lý luận chính trị là phải sử dụng các phương tiện kỹ thuật trong nghiên cứu và giảng dạy. Đồng thời, bảo đảm tính sư phạm trong dạy học hiện đại, việc chuẩn bị một bài giảng không những phải có tính nội dung khoa học mà còn phải đặt mạnh tiêu chí về tính sư phạm. Tính sư phạm ở đây bao gồm: sự phù hợp về mặt tâm sinh lí người học, tính thẩm mỹ của trang trình chiếu, sự thể hiện nhuần nhuyễn các nguyên tắc dạy học và các phương pháp dạy học, giảng viên còn phải biết thiết kế bài giảng một cách hợp lý để thu hút được sự quan tâm cũng như sự thích thú của sinh viên trong giờ học.
Giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên là nhằm bồi dưỡng lòng tuyệt đối trung thành với đất nước, với nhân dân, hoàn thành mọi nhiệm vụ trong mọi tình huống, hoàn cảnh. Mục đích ấy đòi hỏi quá trình giáo dục - đào tạo phải kết hợp chặt chẽ trang bị kiến thức với rèn luyện, thử thách người học qua thực tiễn, bằng thực tiễn học tập và công tác.
- Thường xuyên quán triệt nguyên tắc gắn lý luận với thực tiễn, học đi đôi với hành, nhà trường gắn liền với xã hội, doanh nghiệp.
Văn kiện Hội nghị lần thứ hai Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII đã chỉ rõ: “Phát triển giáo dục - đào tạo gắn với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, những tiến bộ khoa học - công nghệ và cũng cố quốc phòng, an ninh. Coi trọng cả ba mặt: mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng vá phát huy hiệu quả. Thực hiện giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, nghiên cứu khoa học, lý luận với thực tế, học đi đôi với hành, nhà trường gắn liền với gia đình, xã hội” [1, tr.47].
Sinh viên sau khi tốt nghiệp ra trường sẽ gắn với cương vị chức trách mới trong thực tiễn xã hội. Do đó, quá trình đào tạo là phải tạo ra những con người có khả năng hành động, những con người làm việc, chứ không phải tạo ra những “mọt sách” chỉ nói mà không làm, chỉ có lý luận mà không có thực tiễn. Cho nên, trong giảng dạy các môn lý luận chính trị phải đi từ thực tiễn để chứng minh, làm rõ các nguyên lý, quy luật, bảo đảm tính đúng đắn, tính thực tế của lý luận. Tạo điều kiện cho người học vận dụng lý luận vào giải quyết các vấn đề của thực tiễn, để rèn luyện năng lực tư duy và xử lý tình huống sáng tạo, qua đó giúp cho người học củng cố kiến thức, tích lũy kinh nghiệm và phương pháp nâng cao chất lượng học tập, rèn luyện.
Giáo dục lý luận chính trị thông qua các hoạt động ngoại khóa chính là tạo cho sinh viên có điều kiện hoạt động thực tiễn ngay trong quá trình đào tạo. Các hoạt động này xuất phát từ yêu cầu gắn nhà trường với xã hội, lý luận với thực tiễn. Các hoạt động chính trị - xã hội, hoạt động giáo dục truyền thống, văn hóa nghệ thuật,... bao giờ cũng diễn ra rất sinh động, thu hút đông đảo sinh viên tham gia. Thông qua đó nâng cao bản lĩnh chính trị, giáo dục về lối sống, đạo đức cho sinh viên. Cần tạo mọi điều kiện thuận lợi để tổ chức Đoàn Thanh niên đẩy mạnh các hoạt động có tính chất thực tiễn chính trị - xã hội như: các cuộc thi về Đảng, về Bác Hồ, về Đoàn Thanh niên và truyền thống Trường Đại học Duy Tân... vừa đáp ứng nhu cầu chính đáng của sinh viên, vừa có ý nghĩa giáo dục về lý luận chính trị. Đồng thời, nâng cao hiệu quả hoạt động ngoại khóa tại các bảo tàng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng để việc tạo môi trường hoạt động thực tiễn, bồi dưỡng toàn diện nhân cách cho sinh viên.
Môi trường rất đa dạng và phong phú, bao gồm: môi trường chính trị - xã hội, môi trường văn hóa, môi trường sinh hoạt vật chất, môi trường tinh thần, cảnh quan, môi trường sinh thái ... Trong đó, môi trường chính trị giữ vai trò quan trọng nhất, quyết định đến hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên. Xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, đặc biệt môi trường chính trị, cần tiến hành nhiều biện pháp đồng bộ khác nhau, trong đó cần tập trung thực hiện tốt dân chủ hóa đời sống chính trị, tinh thần của nhà trường, làm lành mạnh các quan hệ giữa các thành viên, xây dựng bầu không khí tích cực, góp phần nâng cao tinh thần lạc quan, tin tưởng và nhất trí cao cho mọi sinh viên. Một môi trường giáo dục mà ở đó có sự đoàn kết quyết tâm với nhau trên cơ sở thống nhất lợi ích, mục tiêu và biện pháp đạt được mục tiêu, thì sẽ góp phần giữ vững niềm tin, tâm trạng lạc quan, thúc đẩy cổ vũ các thành viên học tập lý luận chính trị, rèn luyện và hoàn thiện nhân cách. Trong nhà trường, xây dựng môi trường lành mạnh, tích cực cũng chính là xây dựng nhà trường vững mạnh toàn diện, để nhà trường đủ khả năng hoàn thành nhiệm vụ của mình.
Nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị phụ thuộc vào sự nổ lực rất lớn của nhà trường, giảng viên, sinh viên. Trong điều kiên hiện nay, giảng viên phải sử dụng linh hoạt các phương pháp giảng dạy phù hợp với từng môn học và đối tượng. Kết hợp chặt chẽ quá trình giáo dục lý luận chính trị với hoạt động thực tiễn chính trị - xã hội đất nước và các hình thức giáo dục khác nhằm tạo sự hứng thú cho người học. Vì vậy, những kết quả nghiên cứu về thực trạng giáo dục lý luận chính trị cùng với đề xuất các giải pháp trong bài viết, hy vọng sẽ góp phần làm phong phú thêm cơ sở lý luận và thực tiễn của việc nâng cao hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên trong chương trình đào tạo ở Trường Đại học Duy Tân.
Th.s Nguyễn Thị Hải Lên