Đường Thái Tông (599-649), tên là Lý Thế Dân , là con trai thứ hai của Lý Uyên, hoàng đế thứ hai của nhà Đường (618-907)
Vào cuối triều đại nhà Tùy (590-618), các cuộc nổi dậy của nông dân nhanh chóng lan rộng khắp đất nước do thuế khóa nặng nề, chiến tranh liên tiếp và sự xa hoa của hoàng đế. Vào năm 617, Lý Uyên được Sui Yangdi (hoàng đế nhà Tùy) cử đến Thái Nguyên để chống lại cuộc nổi dậy của nông dân ở đó.
Lý Thế Dân, người có năng lực nhất trong số tất cả các con trai của Lý Uyên, có kế hoạch của riêng mình vì anh ta chắc chắn rằng nhà Tuỳ sẽ không tồn tại lâu. Ông thuyết phục cha mình dấy binh và nổi dậy chống lại nhà Tùy.Lý Uyên, ở tuổi mười sáu, đã thể hiện khả năng quân sự xuất chúng của mình, đã thuyết phục cha mình mượn sức mạnh quân sự từ một quốc gia kẻ thù chính thức của triều đại nhà Tùy – Hung Nô.Không lâu sau, Lý Uyên rời Jin Yang và tiến đến Trường An cùng với 30.000 binh lính. Sau khi quân đội chiếm Trường An trong nháy mắt, Lý Uyên đã phong Yang You, con trai của Sui Yangdi, chẳng là gì ngoài một hoàng đế bù nhìn tạm thời. Khi Sui Yangdi bị ám sát bởi một phụ tá vào năm 618, Lý Uyên đã phế truất hoàng tử bù nhìn và tự xưng là hoàng đế, đồng thời đổi tên thành nhà Đường (618-907).
Những năm tiếp theo, ông được hỗ trợ bởi Lý Thế Dân người tiếp tục chỉ huy quân nổi dậy và chinh phục tất cả các cuộc nổi loạn khác, củng cố vương quốc.Khi lấy hiệu và lấy tên là Hoàng đế Đường Cao Tổ , Lý Uyên đã ra sắc lệnh rằng con trai cả của ông- Lý Kiến Thành, làm Thái tử. Lý Thế Dân - con trai thứ hai, được phong làm Hoàng tử Tần. Con trai thứ ba đã chết từ lâu, vì vậy con trai thứ tư - Lý Nguyên Cát được phong làm Hoàng tử nước Tề.
Trong ba người con trai này, Lý Thế Dân là người thông minh và tham vọng nhất. Chính ông là người có công lớn nhất trong chiến dịch bảo vệ đế chế cho cha mình. Sự thật này khiến Thái tử lo lắng vì ông coi Lý Thế Dân là mối đe dọa đối với vị trí của chính mình. Anh ta thông đồng với em trai mình, Hoàng tử Lý Nguyên Cát, cố gắng loại bỏ Lý Thế Dân .
Không hài lòng với sự kém cỏi của cha mình và mệt mỏi với những mối đe dọa liên tục của các anh trai, Lý Thế Dân đã phát động một cuộc đảo chính cung điện tại Cổng Huyền Vũ vào năm 626. Cả Thái tử và Tề vương đều bị giết. Kết quả là, Lý Uyên sau đó buộc phải thoái vị để ủng hộ Lý Thế Dân, và người sau này lên ngôi với tư cách là Hoàng đế Đường Thái Tông.
Nguồn : http://en.chinaculture.org/library/2008-02/09/content_22874.htm
Hồ Thị Ái Phương