Krasznahorkai Laszlo là một trong những tiểu thuyết gia có ảnh hưởng nhất của văn chương Hungary đương đại, chủ nhân của gần hai mươi giải thưởng uy tín quốc tế, trong đó có giải Man Booker năm 2015. Ngày 9/10, Ủy ban Nobel của Viện Hàn lâm khoa học Thụy Điển công bố giải Nobel Văn học năm 2025 thuộc về nhà văn Hungary László Krasznahorkai. Ông được vinh danh “vì tác phẩm hấp dẫn và đầy tầm nhìn của ông, giữa nỗi kinh hoàng ngày tận thế, đã khẳng định lại sức mạnh của nghệ thuật”.
Một tác phẩn của László Krasznahorkai được dịch sang tiếng Việt là Vũ điệu quỷ Satan (Satantango, Giáp Văn Chung dịch, Công ty Nhã Nam và Nhà xuất bản Văn học, 2022) phát hành. Tác phẩm là một điệu tango kỳ lạ của tiểu thuyết châu Âu hiện đại. Nội dung tác phẩm xoay quang là một khu nông trang hoang vắng, biệt lập, với vài gia đình trên chục người sinh sống. Họ cứ bám lấy cái khu nông trang tàn tạ ấy mà ăn, ngủ, nốc rượu, cãi vã, ẩu đả, nhảy múa với nhau, yêu đương lẫn nhau, trong sự ngốc nghếch mê muội và trong một không gian ngập đầy những mưa sùi sụt, những đất hóa bùn nhão, những căn phòng ẩm mốc hôi thối, những chuột và nhện tự nhiên như thể chủ nhân sống trong nhà nhưng họ cũng chất chứa đầy hy vọng của sự thay đổi. Hai chương cực tả cái tính chất quái gở này của các nhân vật nằm ở cuối phần một của tiểu thuyết: chương V “Tan rữa”, và chương VI “Việc của nhện II”. Chương V kể chuyện một bé gái mắc chứng thiểu năng trí tuệ, sống trong một gia đình tồi tệ quá gia đình Tenardie, với ông bố bỏ nhà ra đi, bà mẹ nát rượu, thằng anh lưu manh trộm cắp và hai đứa chị làm điếm. Đến vòng lặp các mục được bố trí lùi dần và mục I “vòng tròn khép lại” vẫn là những nhàu nát của nát rượu, ảo giác của âm thanh, khung cảnh, không gian xuất hiện trong đầu của một bác sĩ cùng sự chồng lấn của các cảm xúc hỗn loạn khi ông ta ghi chép lại nó, thấu hiểu và tìm cách vượt qua.
Thế giới trong Vũ điệu quỷ Satan (Satantango) là một thế giới, theo lời của dịch giả George Szirtes, "lỗ mãng và luôn sẵn sàng, lạc hậu đó giữa trật tự và bi kịch, tận sâu trong góc nhỏ vô nghĩa của vũ trụ bao la. Vũ điệu của họ là vũ điệu của sự chết". Sẽ không dễ để hiểu hết những ngôn từ của nhà văn László Krasznahorkai trong Vũ điệu quỷ Satan (Satantango), tuy vậy đừng bỏ lỡ “một tuyệt tác” được viết bởi “một cá tính đặc biệt”.
Đoàn Thị Cẩm Vân - LLCT