Con người là sản phẩm của quá trình phát triển một cách kỳ diệu trên cơ sở tự nhiên và lịch sử. Quá trình hình thành con người là kết quả của hàng triệu năm tiến hóa, từ những sinh vật đơn bào nhỏ bé đầu tiên cho đến sinh vật có trí tuệ. Nhưng sự hình thành của con người không chỉ dừng lại ở phương diện sinh học, mà còn gắn liền với quá trình phát triển về tinh thần, văn hóa và xã hội.
Về mặt sinh học, con người thuộc loài Homo sapiens, có bộ não phát triển vượt bậc, khả năng tư duy trừu tượng, ngôn ngữ phức tạp và khả năng sáng tạo nghệ thuật, khoa học. Bộ não chính là yếu tố cốt lõi tạo nên sự khác biệt giữa con người và các loài động vật khác. Nhờ đó, con người có khả năng quan sát thế giới
Theo quan niệm phi Mác xít về con người và nguồn gốc của con người
+ Hêghen: con người là do sự tha hóa của “ý niệm tuyệt đối”, con người là hiện thân của “ý niệm tuyệt đối”.
+ Theo Kitô giáo, cuộc sống con người do đấng tối cao an bài, sắp đặt. Con người về bản chất là kẻ có tội.
+ Trong triết học Phật giáo, con người là sự kết hợp giữa danh và sắc (vật chất và tinh thần). Đời sống con người trên trần thế chỉ là ảo giác, hư vô.
+ Lão Tử, người mở đầu cho trường phái Đạo gia, cho rằng con người sinh ra từ “Đạo”.
Theo quan điểm của triết học Mác – Lênin:
Với quan điểm duy vật triệt để, khoa học và cách mạng C.Mác và Ph.Ăngghen đã tạo ra một bước ngoặt trong việc nhận thức nguồn gốc con người.Theo triết học Mác -Lênin, con người là sản phẩm tiến hóa lâu dài của thế giới vật chất. Con người có nguồn gốc tự nhiên và xã hội.
Trong đó nguồn gốc tự nhiên của con người thể hiện ở chỗ, con người là kết quả tiến hóa của chính thế giới tự nhiên. Bản thân con người được cấu tạo từ những yếu tố của tự nhiên, chính con người phải dựa vào các điều kiện tự nhiên mới sống được.
Nguồn gốc xã hội hình thành con người chính là lao động và cùng với lao động là ngôn ngữ. Đó là hai yếu tố thúc đẩy quá trình vượn người chuyển biến thành người.
Trong mối quan hệ giữa mặt sinh vật và mặt xã hội, mặt sinh vật là tiền đề tạo điều kiện cần cho sự tồn tại có tính người, thực tế hiện thực của con người vận động theo chiều hướng nào còn chịu sự quy định bởi các quan hệ xã hội.
+ Là sản phẩm của tự nhiên và xã hội nên quá trình hình thành và phát triển của con người luôn luôn bị quyết định bởi ba hệ thống quy luật khác nhau, nhưng thống nhất nhau.
Hệ thống các quy luật tự nhiên: quy luật về sự phù hợp cơ thể với môi trường, quy luật về sự trao đổi chất, về di truyền, biến dị, tiến hoá… quy định phương diện sinh học của con người.
Hệ thống các quy luật tâm lý, ý thức hình thành và vận động trên nền tảng sinh vật của con người như hình thành tình cảm, khát vọng, niềm tin, ý chí.
Hệ thống các quy luật tâm lý, ý thức hình thành và vận động trên nền tảng sinh vật của con người như hình thành tình cảm, khát vọng, niềm tin, ý chí.
Hệ thống các quy luật xã hội quy định quan hệ xã hội giữa người với người.
Trên đây là những quan niệm khác nhau khi nhìn nhận về sự hình thành con người.
GV. Nguyễn Thị Tường Vy