Bác Hồ với Tết trồng cây và triết lý sâu sắc về sự nghiệp “trồng người”

 

Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, “trồng cây” và “trồng người” đều giữ vị trí quan trọng và mang ý nghĩa lịch sử sâu sắc. Người từng khẳng định: “Một năm khởi đầu từ mùa Xuân. Một đời khởi đầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội,” từ đó nhấn mạnh vai trò của việc quan tâm, chăm lo và bồi dưỡng thế hệ trẻ, bao gồm thanh niên, thiếu niên và nhi đồng. Vì vậy, bên cạnh việc thúc đẩy phong trào “trồng cây,” Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt chú trọng chiến lược “trồng người,” xem đây là hai nhiệm vụ thiết yếu, có tầm quan trọng lớn lao đối với sự nghiệp cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng.

                                                                                           

Chủ tịch Hồ Chí Minh trồng cây đa tại Công viên Thống Nhất mở đầu Tết Trồng cây

do Người phát động (11/1/1960). Ảnh: Internet.

Ngày 28/11/1959, dưới bút danh Trần Lực, Bác đã viết bài “Tết trồng cây” đăng trên báo Nhân dân số 2082. Mùa xuân Canh Tý 1960 Bác đến Công viên Thống Nhất tham gia cùng nhân dân Thủ đô trồng cây chính thức khởi xướng và phát động phong trào “Tết trồng cây”, tạo thành một mỹ tục đẹp của dân tộc ta. Hưởng ứng lời kêu gọi của Bác, toàn dân ta đã thực hiện “Tết trồng cây” đầu tiên trong dịp Tết Nguyên đán Canh Tý (1960). Từ đó trở đi, mỗi khi mùa xuân đến, nhân dân ta lại tổ chức Tết trồng cây theo lời Bác. Không ai quên được lời thơ của Bác:

“Mùa xuân là Tết trồng cây

Làm cho đất nước càng ngày càng xuân”

Để có được phong trào, truyền thống trồng cây Bác đã phải dày công tổ chức, chỉ đạo, gây dựng, trở thành bài học rất quý báu đáng suy nghĩ với hoạt động cách mạng. Không chỉ phát động Tết trồng cây, Người thường xuyên chỉ đạo cán bộ các cấp cần xây dựng kế hoạch trồng cây sớm, “phải chuẩn bị đầy đủ cho “Tết trồng cây”, ví dụ: Bộ Nông lâm, các Ty Nông lâm và các đoàn thể cần phải ươm đủ giống cây; Uỷ ban hành chính các địa phương phải có kế hoạch trồng cây gì, trồng ở đâu, v.v..”; đồng thời, nhấn mạnh yêu cầu: Phải trồng cây hiệu quả, “cán bộ cần phải có kế hoạch chu đáo, hướng dẫn chặt chẽ. Trồng cây nào chắc cây ấy” và trồng cây rồi thì phải chăm sóc cây để cây sống và tươi tốt, vì “trồng nhiều mà không chịu khó chăm sóc, để cây chết thì tốn công, vô ích”. Thống nhất giữa nói và làm, gương mẫu làm trước, cứ mỗi dịp xuân về, dù bộn bề việc nước và sức khỏe thế nào, Người cũng nêu gương trong trồng và chăm sóc cây. Sáng ngày 11/01/1960, trong không khí “Tết trồng cây” đầu tiên mừng Đảng, mừng Xuân, Người đã cùng đồng bào Thủ đô đã trồng cây ở Công viên Hồ Bảy Mẫu (nay là công viên Thống Nhất). Tại nơi đây, Bác đã tự tay cầm xẻng, xúc đất vun cho một cây đa nhỏ. Bác nói: “Trong 10 năm nữa phong cảnh nước ta sẽ ngày càng tươi đẹp, khí hậu sẽ hiền hòa hơn, cây gỗ sẽ đầy đủ hơn. Điều đó sẽ góp phần quan trọng vào việc cải thiện đời sống của Nhân dân ta”. Năm 1961, Người cùng các đại biểu thanh niên Thủ đô đến trồng cây trên công trình lao động làm đẹp Thủ đô tại vườn hoa Thanh Niên. Ngày 3/02/1963, Người về thăm và tham gia trồng cây trong Hội trồng cây thống nhất cùng đồng bào huyện Đông Anh. Sáng mùng 1 Tết Kỷ Dậu 1969, tuy sức khỏe yếu đi nhiều, nhưng Người vẫn đến trồng cây lưu niệm tại đồi Vật Lại, Ba Vì.  

Thông qua “Tết trồng cây”, hình thành nét đẹp văn hóa, giáo dục đạo đức lao động, tình yêu thiên nhiên, ý thức bảo vệ môi trường sinh thái, lối sống hòa đồng giữa con người với thiên nhiên của người Việt. Vì thế, hằng năm, cứ mỗi độ Tết đến, xuân về, Người thường viết báo nhắc nhở việc thực hiện “Tết trồng cây”; đồng thời, dành thời gian đi thăm và tham gia trồng cây cùng nhân dân ở các địa phương, để kịp thời động viên và biểu dương những địa phương, tập thể, cá nhân trồng cây tốt, nhắc nhở những nơi chưa làm tốt việc tổ chức trồng cây. Lời kêu gọi “Tết trồng cây” của Bác đã được sự hưởng ứng nhiệt tình của Nhân dân cả nước và từ nhiều năm nay đã trở thành phong trào quần chúng sâu rộng, một nét đẹp trong văn hóa truyền thống được bao thế hệ người Việt Nam trân trọng, giữ gìn.

Trong lãnh đạo cách mạng, “trồng người” với ý nghĩa là xây dựng con người tốt đẹp nói chung và xây dựng cán bộ, đảng viên xứng đáng là người chiến sĩ cách mạng chân chính, thì đó là việc suốt đời Người chăm lo. Người căn dặn:

“Vì lợi ích mười năm trồng cây

Vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người”

Bằng những từ ngữ mộc mạc, dễ hiểu, Bác Hồ đã thể hiện tư tưởng, quan điểm rất mới lạ. Đó là tư tưởng “trồng cây” đi đôi với quan điểm “trồng người”, thống nhất cả hình thức và nội dung, thể hiện được nhân sinh quan cách mạng triệt để của Người. Bác có cách nói, cách so sánh rất hữu ý. Trước hết, nói về cách so sánh, liên tưởng trong câu nói này của Bác. Ai cũng biết muốn trồng cây có kết quả thì phải chọn được giống tốt, đất tốt, phải quan tâm chăm sóc, nhưng sự chăm sóc cũng phải đúng cách và khoa học, thì cây mới sinh trưởng tốt được. Việc trồng người cũng như vậy; nó là cả một quá trình và liên quan đến nhiều yếu tố như môi trường, phương pháp giáo dục v.v... Tâm huyết với chiến lược “trồng người” và coi đó là một việc rất quan trọng và rất cần thiết đối với Đảng cầm quyền, Người căn dặn trong Di chúc: “Đoàn viên thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa hồng vừa chuyên”. Đó chính là kế sách lớn cho sự phát triển, là một trong những giá trị mang tính nhân văn sâu sắc, còn nguyên vẹn giá trị trong công cuộc đổi mới và phát triển đất nước hiện nay, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, khi toàn Đảng và toàn dân ta đang ra sức triển khai, tổ chức thực hiện đưa Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng vào cuộc sống; “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII và Kết luận 21-KL/TW của Hội nghị Trung ương 4 khóa XIII về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII.

Thấm nhuần lời dạy của Bác, dưới sự lãnh đạo của Đảng, qua gần 40 năm thực hiện công cuộc đổi mới, đất nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn trên mọi lĩnh vực đời sống xã hội. Tuy nhiên, trước yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và phát triển kinh tế tri thức trong giai đoạn hiện nay, việc xây dựng một thế hệ tương lai đủ đức, đủ tài để gánh vác trọng trách lớn lao, đưa Việt Nam “sánh vai với các cường quốc năm châu” như Bác Hồ hằng mong muốn, là nhiệm vụ cấp thiết. Đảng và Nhà nước cần tập trung đào tạo những công dân tốt và cán bộ giỏi – những con người “vừa hồng, vừa chuyên,” hội tụ cả đức và tài, trong đó đạo đức được xem là gốc rễ, nền tảng, và yếu tố cốt lõi của con người mới, phản ánh sự ưu việt của chủ nghĩa xã hội. Đây chính là tinh thần của sự nghiệp “trồng người” trong tư tưởng Hồ Chí Minh, mà ngày nay chúng ta cần kế thừa và phát triển. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã đặt ra mục tiêu đưa Việt Nam trở thành nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045. Để đạt được mục tiêu này, nhiệm vụ “trồng người” đóng vai trò hết sức quan trọng. Do đó, trong các định hướng phát triển, việc ưu tiên giáo dục và đào tạo thế hệ trẻ luôn được xác định là chiến lược hàng đầu.

 Quan điểm “trồng cây” và “trồng người” của Chủ tịch Hồ Chí Minh là sự thể hiện truyền thống văn hóa Việt Nam được giữ gìn và bồi đắp suốt chiều dài lịch sử dân tộc. Tết trồng cây đã trải qua hơn 60 năm và trở thành mỹ tục trong Nhân dân. Từ lời dạy của Người, phong trào trồng cây luôn được toàn Đảng, toàn dân ta ra sức hưởng ứng bằng nhiều hành động cụ thể. Và năm tháng qua đi nhưng lời Bác Hồ căn dặn “Vì lợi ích mười năm trồng cây/Vì lợi ích trăm năm trồng người” vẫn còn nguyên giá trị. Tấm gương sống giản dị, gần gũi với thiên nhiên, tư tưởng, triết lý sống tiến bộ về bảo vệ cảnh quan, môi trường sinh thái và tài nguyên thiên nhiên để phát triển bền vững của Người luôn là kim chỉ nam cho mọi hành động của các thế hệ hôm nay. Bên cạnh đó, quan điểm về sự nghiệp “trồng người” của Chủ tịch Hồ Chí Minh mộc mạc mà vô cùng sâu sắc và đầy sáng tạo. Tư tưởng ấy giúp chúng ta tìm thấy sức mạnh trong bối cảnh toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế, việc luôn nhận thức sâu sắc vai trò to lớn của nhân tố con người và lấy đó làm điểm tựa vững chắc là điều kiện để chúng ta đưa sự nghiệp đổi mới đất nước dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam đến thắng lợi.

 

                  Th.S Hoàng Thị Kim Oanh – Bộ môn Lý luận chính trị