QUÂN VƯƠNG – THUẬT TRỊ NƯỚC, CUỐN SÁCH LÀM SAY ĐẮM LÒNG NGƯỜI
Được biết đến với tư tư cách là nhà triết học, văn học, sử học và quan trọng hơn là một chính trị gia nổi tiếng của Italia thời Phục hưng, N. Machiavelli đã có những bài thuyết giảng sắc bén, có giá trị về nghệ thuật quân sự, trong đó nổi tiếng bởi tác phẩm Quân Vương - Thuật Trị Nước
Tóm lược nội dung
Ngoài phần đề tặng, Quân Vương - Thuật Trị Nước có 26 chủ đề.
Chủ đề thứ 1 nêu rõ các hình thức quốc gia & phương thức hình thành, chủ yếu khái lược ngắn gọn các chế độ trong xã hội loài người.
Chủ đề thứ 2, khi đề cập đến các quốc gia quân chủ thế tập, tác giả chỉ ra rất rõ những thuận lợi như là dễ bảo toàn hơn so với các nền quân chủ mới… và hạn chế lớn nhất khi làm thui chốt mọi sự sáng tạo.
Chủ đề thứ 3, bàn về các quốc gia quân chủ mang tính tổng hợp & đưa ra phương thức trị vì hiệu quả đối với kiểu dạng quốc gia này.
Chủ đề thứ 4, tác giả lí giải vấn đề: tại sao đế chế Ba Tư của vua Darius không nổi loạn chống lại những người kế vị Alexander đại đến? Sẽ rất thú vị để theo dõi cách nhận định của N. Machiavelli về thể chế Thổ Nhĩ Kỹ, đế chế Ba Tư và đế chế Pháp ở Tây Ban Nha…
Chủ đề thứ 5, N. Machiavelli khảo cứu về phương thức cai trị ở những vương quốc, thành bang đã từng có chủ quyền để làm rõ vai trò và sức mạnh của truyền thống.
Chủ đề thứ 6, N. Machiavelli nói về những vương quốc mới giành được bằng binh lực và tài trí của bản thân. Và ông đã có những nhận định rất khác lạ: “Thực tế cho thấy, tất cả những người nhìn xa trông rộng mà vùng vũ lực thì điều chiến thắng … Thuyết phục thì dễ nhưng duy trì niềm tin mới là điều khó. Bởi vậy, cần phải đảm bảo rằng khi người ta không còn tin nữa thì phải dùng vũ lực buộc người ta phải tin”.
Từ chủ đề thứ 7 đến chủ đề thứ 25, tác giả đã chỉ ra những điều thiết yếu để quân vương giữ được ngôi báu; Khẳng định vai trò của nhân dân đối với sự tồn tại của một vương quốc; cho rằng một quân vương thì luôn luôn đặt lợi ích chúng lên trên lợi ích riêng.
Và một trong số những lý do để hơn 600 năm nay Quân Vương luôn là một tác phẩm thu hút bạn đọc chính là LỜI KÊU GỌI GIẢI PHÓNG ITALIA, đây cũng là chủ đề thứ 26. Ở lời kêu gọi này, chúng ta thấy được nỗi thống khổ, áp bức, tủi nhục của người dân nô lệ mất nước “không lãnh tụ, không tổ chức, bị đánh đập, bị cướp đoạt, bị xé lẻ, bị giày xéo và trở thành nạn nhân của bất kỳ tai họa nào.” và ước vọng giải phóng nhân dân và đất nước Italia của Niccolò Machiavelli. Nhưng trên hết, trong ước vọng đó của ông vương quyền luôn gắn liền mật thiết với dân quyền (những điều tốt đẹp cho người dân Italia).
Những điều làm say đắm người đọc
- Thế nào là một kẻ khốn nạn nhất? Thì N. Machiavelli cho rằng “kẻ khốn nạn nhất là kẻ biết giao những việc khốn nạn cho người khác làm và giữ cho mình vẻ thanh tao”…
- Yêu và được yêu là lạc thú con người, lạc thú đó luôn có tính chủ thể “Được yêu là lạc thú của con người,…vậy lạc thú của bậc Quân vương là gì?...” …
- Chữ tín được tác giả xem xét trong mối tương quan với mục đích và điều kiện thực hiện và lột tả qua diễn biến tâm lý con người rất trần trui “không nên giữ lời khi sự trung tín này đem lại bất lợi cho ông và khi những lý do của lời hứa đã không còn nữa… Nên làm ra vẻ bao dung, trung thành, nhân từ, đáng tin cậy, sùng đạo và đại khái thế nhưng đầu óc lại phải luôn hành động ngược lại nếu cần…
- Lợi ích là nhân tố chi phối sự vận động của quy luật xã hội, và N. Machiavelli là một bậc thầy “Quân vương cũng nên thể hiện là người mến chuộng tài năng bằng cách công nhận những người có năng lực và vinh danh cho những người xuất sắc trong các lĩnh vực cụ thể. Hơn nữa, ông phải khuyến khích các thần dân tự do và bình yên theo đuổi các ngành nghề, cho dù là thương mại, nông nghiệp hay bất kỳ ngành nghề nào khác. Và ông phải hành động sao cho người dân kiếm tiền mà không bị ám ảnh bởi nỗi lo sợ bị tước đoạt, những người làm thương nghiệp không phải lo sợ thuế má, mà ông phải thưởng cho những ai có các nguyện vọng đó, và cho bất kỳ ai tìm được cách làm giàu cho thành phố và đất nước của ông.”…
- Để chống lại những kẻ xu nịnh lũng đoạn quá trình thực thi quyền lực “Không có cách nào khác để tránh những lời xu nịnh ngoài cách bày tỏ cho mọi người hiểu rằng nói cho ngài sự thật không phải là xúc phạm ngài…”…
- Lỗi thường thấy ở con người là khi trời yên gió lặng, thì không nghĩ tới bão going, nguyên nhân thường thấy là con người thường hay an bài vui hưởng hiện tại đến khi thất bại lại đổ lỗi cho số phận “không nên đổ lỗi cho số phận mà phải tự trách mình ngu dốt. Trong thời bình, họ chẳng bao giờ nghĩ đến việc thời thế đổi thay…”…
Thay cho lời kết.
Quân Vương - Thuật Trị Nước xứng đáng được xem là một tác phẩm đặt nền móng cho nền chính trị học đương đại.
Phát biểu một câu cảm thán chân thật nhất tôi muốn chia sẻ với các bạn sinh viên rằng: Nếu cuộc đời được cô đọng lại trong việc đọc sách thì việc bạn không đọc tác phẩm Quân Vương - Thuật Trị Nước của N. Machiavelli xem như bạn đã đánh mất đi nửa phần cuộc đời!
Lời giới thiệu: Trần Quốc Huy