Ở mỗi giai đoạn cách mạng, những yêu cầu, những giá trị cụ thể và biểu hiện đối với đạo đức của người cộng sản có thể thay đổi do điều kiện, hoàn cảnh khác nhau. Tuy nhiên, bản chất giá trị đạo đức của người cộng sản, của Đảng cách mạng là không thay đổi.

Trong thời kỳ đấu tranh giành độc lập dân tộc, đạo đức của người cộng sản, của Đảng cách mạng là tinh thần sẵn sàng xả thân vì dân, vì nước, vì nghĩa lớn, “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”, không ngại hy sinh gian khổ vì mục tiêu, lý tưởng của con đường cách mạng vô sản. Chính vì vậy, nhà thơ Tố Hữu đã viết: “Đường cách mạng từ khi tôi đã hiểu/ Dấn thân vô là chịu cảnh tù đày/ Là gươm kề cổ, súng kề tai/ Là thân sống chỉ coi còn một nửa”.

Ngày nay, trong sự nghiệp đổi mới đất nước, những giá trị đạo đức của thời cách mạng giải phóng và chiến tranh cứu nước tiếp tục được kế thừa, phát triển. Bên cạnh đó, trong bối cảnh mới, nội dung đạo đức cách mạng của người cán bộ, đảng viên, của Đảng cầm quyền được bổ sung thêm những giá trị mới, những yêu cầu mới. Đạo đức của Đảng trong thời kỳ đổi mới là xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về tư tưởng, đạo đức và tổ chức.

Một Đảng lãnh đạo phải vừa có tâm, vừa có tầm. Mỗi cán bộ, đảng viên phải ra sức học tập tốt, lao động tốt, hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân, đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên trên hết nhằm thực hiện thắng lợi các mục tiêu trên con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Bởi lẽ, ngoài lợi ích của giai cấp, dân tộc và nhân dân, Đảng không có lợi ích nào khác.

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, khi bàn về nội dung đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên, Đảng ta đã nêu rõ:

Thứ nhất, đối với Đảng phải tuyệt đối trung thành với sự nghiệp đấu tranh của Đảng và dân tộc, lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng; đối với Tổ quốc, với nhân dân, hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân.

Phẩm chất đạo đức đầu tiên của người cộng sản, của Đảng cách mạng dù ở giai đoạn nào, của thời kỳ nào đối với Tổ quốc, với nhân dân vẫn là tuyệt đối trung thành với sự nghiệp đấu tranh của Đảng và dân tộc; lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, vì mục tiêu, lý tưởng “độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội”. Vì vậy, mỗi cán bộ, đảng viên phải giữ vững ý chí và khí tiết của người cộng sản trong mọi tình huống, mọi hoàn cảnh, nhất là trong bối cảnh mới hiện nay. Luôn giữ vững lập trường giai cấp công nhân, “kiên định và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kiên định đường lối đổi mới của Đảng; kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng để xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa” .

Thứ hai, đối với công việc, phải tận tụy, có trách nhiệm, phải tự giác tu dưỡng, rèn luyện, tự điều chỉnh hành vi ứng xử trong công việc hằng ngày, thực hiện trách nhiệm nêu gương, nhất là đối với người đứng đầu.

Một người cộng sản chân chính đối với công việc phải tận tụy, làm việc với chất lượng và hiệu quả cao nhất đối với những nhiệm vụ được giao, không thờ ơ, thiếu trách nhiệm, vô cảm trong công việc. Không lợi dụng, lạm dụng quyền lực được giao để dung túng, bao che, tiếp tay cho tham nhũng, tiêu cực. Đặc biệt là phải “tự điều chỉnh hành vi ứng xử trong công việc hằng ngày” cho phù hợp với nhiệm vụ chính trị được giao. Kiên quyết chống những biểu hiện phe cánh, lợi ích nhóm. Giữ gìn kỷ luật, kỷ cương và thực hiện nêu gương, nhất là đối với người đứng đầu. Trong đó nêu gương vừa là đạo đức của cán bộ, đảng viên, vừa là phương thức lãnh đạo của Đảng.

Thứ ba, đối với mình cần phải “nghiêm”, thường xuyên “tự soi”, “tự sửa”, “có lòng tự trọng”, phải biết “xấu hổ”, “cắn rứt lương tâm” khi làm sai, làm việc xấu và phải thường xuyên tự phê bình.

Trong bối cảnh mới hiện nay, con đường cách mạng có nhiều thuận lợi nhưng cũng đặt ra nhiều thử thách đối với mỗi cán bộ, đảng viên, nhất là Đảng Cộng sản Việt Nam với vai trò là Đảng cầm quyền. Bốn nguy cơ thường trực mà Đảng ta đã chỉ ra từ Đại hội VII đến nay vẫn còn tồn tại, thậm chí có nguy cơ diễn biến phức tạp hơn, nghiêm trọng hơn. Vì vậy, đòi hỏi mỗi đảng viên phải có quyết tâm cao để vượt qua chính mình, trước những cám dỗ vật chất, lợi ích cá nhân và tham vọng quyền lực. Đối với mình cần phải “nghiêm”, thường xuyên “tự soi”, “tự sửa”, “có lòng tự trọng”, phải biết “xấu hổ”, “cắn rứt lương tâm” khi làm sai, làm việc xấu và phải thường xuyên tự phê bình. Đây là những yêu cầu mà nhiều cán bộ đảng viên chưa thực hiện tốt, như Đại hội XIII đã chỉ rõ: “Năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của một số tổ chức đảng còn thấp. Công tác rèn luyện, quản lý đảng viên ở một số nơi chưa được quan tâm đúng mức, còn thiếu chặt chẽ; có nơi còn buông lỏng sinh hoạt đảng, chất lượng sinh hoạt chưa cao, sinh hoạt chi bộ ở nhiều nơi vẫn còn hình thức; tính chiến đấu trong tự phê bình và phê bình còn yếu”

Thứ tư, đối với người, phải xử lý nghiêm mọi hành vi vi phạm đạo đức, lối sống, biểu dương những gương sáng về đạo đức. Trong công tác xây dựng Đảng nói chung và xây dựng Đảng về đạo đức nói riêng, Đảng ta luôn coi trọng giữa xây và chống.

 Đây là hai quá trình nhưng có mối quan hệ gắn bó hữu cơ với nhau. Xây để phòng ngừa sớm những biểu hiện vi phạm đạo đức, lối sống. Chống để xây dựng và chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh. Thực tiễn những năm qua đòi hỏi chúng ta phải khắc phục được những hạn chế: “Một số tổ chức cơ sở đảng, một bộ phận cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức chưa gương mẫu. … Một bộ phận cán bộ, đảng viên phai nhạt lý tưởng, giảm sút ý chí, ngại khó, ngại khổ, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá”” và biểu dương những gương sáng, người tốt, việc tốt.

Có thể khẳng định, sự hoàn thiện đạo đức trong Đảng với những tấm gương sáng về đạo đức của cán bộ, đảng viên có ảnh hưởng sâu sắc và rộng lớn đến những giá trị đạo đức của toàn xã hội, của dân tộc. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh mong muốn dân tộc Việt Nam phải là một dân tộc văn minh, thông thái, có đạo đức. Ngày nay, các thế hệ cán bộ, đảng viên và Đảng Cộng sản Việt Nam luôn khắc ghi và thực hiện theo lời dạy đó. Những giá trị đạo đức cách mạng của người cán bộ, đảng viên nói riêng và giá trị nhân ái của dân tộc Việt Nam nói chung đã trở thành biểu tượng tốt đẹp trong tình cảm của bạn bè quốc tế. Đó cũng chính là tính ưu việt của bản chất chế độ xã hội chủ nghĩa mà chúng ta đang hướng đến.

Th.S Hoàng Thị Kim Oanh – Tổ bộ môn Lý luận chính trị