star twitter facebook envelope linkedin youtube alert-red alert home left-quote chevron hamburger minus plus search triangle x

Hoàn cảnh ra đời tác phẩm “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân” của Chủ tịch Hồ Chí Minh


Bối cảnh ra đời của tác phẩm

Tình hình cách mạng Việt Nam vào thời điểm Chủ tịch Hồ Chí Minh viết tác phẩm.Hồ Chí Minh là lãnh tụ cách mạng quan tâm nhiều nhất đến vấn đề nâng cao đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân. Từ khi Đảng ta trở thành Đảng cầm quyền, Chủ Tịch Hồ Chí Minh càng quan tâm nhiều hơn đến vấn đề này. Trong di sản mà người để lại cho toàn Đảng, toàn dân có nhiều tác phẩm, bài nói, bài viết chỉ bàn về đạo đức cách mạng và mặt đối lập với đạo đức cách mạng là chủ nghĩa cá nhân. (Năm 1948, bài Chủ nghĩa cá nhân; năm 1949, tác phẩm Cần kiệm liêm chính; Tháng 1 năm 1955, Đạo đức công dân; tháng 6 năm 1955, Đạo đức cách mạng; năm 1958, Đạo đức cách mạng…).

Những tác phẩm, bài nói, bài viết bàn về nâng cao đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân của Hồ Chí Minh được viết và công bố vào những thời điểm rất có ý nghĩa. Đặc biệt, nhân dịp kỷ niệm 39 năm ngày thành lập Đảng, ngày 3/2/1969, báo Nhân dân đăng bài Nâng cao đạo đức cách mạng quét sạch chủ nghĩa cá nhân  của Hồ Chí Minh.

Vào đầu năm 1969 cuộc kháng chiến cứu nước của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta đang diễn ra quyết liệt. Đế quốc Mỹ đã thất bại trong thực hiện chiến lược chiến tranh cục bộ, buộc phải ngừng ném bom miền Bắc và chấp nhận đàm phán 4 bên về lập lại hòa bình ở Việt Nam tại Paris, nhưng chúng vẫn ngoan cố thực hiện chiến lược Việt Nam hóa chiến tranh ở miền Nam Việt Nam. Miền Bắc, trong thời kỳ đó, cần tranh thủ điều kiện tạm thời có hòa bình, thực hiện hàn gắn vết thương chiến tranh, đẩy mạnh sản xuất, tăng cường chi viện cho tiền tuyến. Trong bối cảnh ấy, cần thiết phải tăng cường sự đoàn kết nhất trí trong Đảng, cũng cố mặt trận tư tưởng, ngăn chặn xu hướng xả hơi sau nhiều năm chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ.

Đầu năm 1969, nhân dịp toàn Đảng, toàn dân ta chuẩn bị kỷ niệm 39 năm ngày thành lập Đảng, lần kỷ niệm đầu tiên sau mấy năm chiến đấu chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ trên miền Bắc, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết bài: Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân, xem đó là nhiệm vụ rất quan trọng trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, để Đảng ta hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ trong giai đoạn mới.

Đây là bài viết sau cùng của Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng. Dù rất ngắn gọn, nhưng luận điểm được Người đề cập trong bài viết này mang tính tổng kết thực tiễn; bổ sung, phát triển tư tưởng, lý luận về xây dựng Đảng nói chung, về đạo đức nói riêng.

Hiện nay, trước yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp đổi mới đất nước, hội nhập kinh tế quốc tế, để làm tốt nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, toàn Đảng, toàn quân, toàn dân cần học tập, quán triệt sâu sắc tác phẩm Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân.

Vài nét về sự ra đời của bài viết

Nhận rõ tính cấp thiết của công tác tư tưởng chính trị ở thời điểm có ý nghĩa bước ngoặc của cuộc khánh chiến chống Mỹ, cứu nước, ngày 25/1/1969, Bác cho mời đồng chí phụ trách Tuyên huấn của Đảng đến giao nhiệm vụ chuẩn bị bài viết nhân dịp kỷ niệm 39 năm ngày thành lập Đảng. Bác nói rõ mục đích, nội dung và nhấn mạnh yêu cầu: ngắn, gọn, tập trung vào chủ đề: Quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng.(Và đó cũng là tên của bài báo).

Ngày 28/1/1969, Bác sửa lại bài viết rồi cho đánh máy thành nhiều bản gửi đến từng đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị đề nghị tham gia ý kiến. Dưới hình thức tham gia một bài viết trong dịp kỷ niệm ngày thành lập Đảng, mỗi đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị có trong tay một tài liệu mà ngay câu đầu tiên là: Quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng.

Chiều ngày 30/1/1969, Bác cùng Văn phòng đọc lại ý kiến đóng góp của từng đồng chí Ủy viên Bộ  Chính trị, bổ sung vào bản thảo, cho đưa đi đánh máy. Bác dặn đánh máy xong gửi lại để Bác sửa lần cuối.

Ba giờ rưỡi chiều ngày 1/2/1969, đồng chí phụ trách Tuyên huấn sang gặp Bác, xin bản thảo chính thức để  kịp gửi đăng báo.

Cầm bản thảo cuối cùng do Bác tự tay đánh máy, đối chiếu bản thảo đầu do Ban Tuyên huấn chuẩn bị, đồng chí cán bộ tuyên huấn gượng cười thưa với Bác:

Cháu sửa hết cả rồi còn gì nữa đâu ạ !

Bác mỉm cười độ lượng:

Bác chữa nhưng vẫn còn giữ nguyên ý chính của bài là: Quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng. Cái đó là quan trọng nhất.

Đồng chí phụ trách Tuyên huấn xin phép với Bác cho sửa lại đầu đề bài báo, đưa vế Nâng cao đạo đức cách mạng lên lên trước vế Quét sạch chủ nghĩa cá nhân, với lý do là cán bộ, đảng viên ta nói chung là tốt, ưu điểm là cơ bản.

Bác quay sang hỏi ý kiến đồng chí Văn phòng:

Ý kiến chú thế nào?

Đồng chí cán bộ Văn phòng nhất trí với ý kiến đồng chí phụ trách Tuyên huấn.

Ý kiến của các chú, Bác thấy cũng có lý. Nhưng Bác còn phân vân điều này, ví như: gia đình các chú tiết kiệm mua sắm được bộ bàn ghế, giường tủ mới, vậy trước khi kê vào phòng, các chú có quét dọn nhà cửa sạch sẽ hay cứ để rác rưởi bẩn thỉu mà khiêng bàn ghế, gường tủ vào?

Mọi người còn đang lúng túng chưa biết trả lời thế nào thì Bác đã nói:

Vì cả hai chú đã đề nghị, là đa số, Bác đồng ý nhường bộ, đổi lại tên đầu bài: Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân.Nhưng ở trong bài thì dứt khoát phải để nguyên ý của Bác Quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng.

Lời dạy đó của Bác đến hôm nay chúng ta càng thấy vô cùng sâu sắc. Sau hơn 40 năm, lời dạy của Người vẫn là phương hướng phấn đấu đối với toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta hiện nay để “giữ gìn Đảng ta thật trong sạch”, phải “xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ trung thành của nhân dân”./.

Th.s Trịnh Đình Thanh – Bộ môn LLCT